Hội KTS Việt Nam đề nghị tham vấn ý kiến chuyên gia và cộng đồng về quy hoạch bán đảo Quảng An và mô hình nhà hát khu vực Đầm Trị

26/08/2022 bởi adm@adm

Thời gian qua, Đồ án Quy hoạch chi tiết khu vực trục không gian trung tâm bán đảo Quảng An và Dự án xây dựng Nhà hát tại khu vực Đầm Trị đã nhận được sự quan tâm đặc biệt của dư luận. UBND quận Tây Hồ (Hà Nội) đã tổ chức lấy ý kiến người dân về các nội dung quan trọng này. Trên cơ sở nghiên cứu một số tài liệu, văn bản và tập hợp ý kiến các chuyên gia kiến trúc – quy hoạch, Hội KTS Việt Nam đã có buổi trao đổi và chia sẻ thông tin với báo chí. Theo đó, Hội khẳng định, quy hoạch chi tiết bán đảo Quảng An và dự án Nhà hát tại khu vực Đầm Trị là phù hợp quy định và việc tham gia ý kiến của người dân khu vực, nhân dân Hà Nội và các nhà chuyên môn đã thể hiện sự quan tâm của cộng đồng và tâm huyết của chuyên gia các giới về Hồ Tây – Hà Nội, nơi có tầm quan trọng đặc biệt trong trái tim và đời sống của mỗi người Việt Nam.

TS.KTS Phan Đăng Sơn – Chủ tịch Hội KTS Việt Nam

Cơ sở Quy hoạch chi tiết bán đảo Quảng An

Bắt đầu từ quy hoạch phê duyệt năm 1992 đã xác định rõ Khu vực Hồ Tây là trung tâm của Hà Nội với tiêu chí tổng quát “Khu vực hồ Tây phải được quy hoạch xây dựng thành: Trung tâm giao dịch quốc tế, trung tâm dịch vụ du lịch, trung tâm văn hóa thể thao và là vùng bảo vệ cảnh quan thiên nhiên phục vụ các hoạt động vui chơi giải trí thủ đô”. Sau đó Thủ tưởng Chính Phủ có văn bản số 37510/KTT ngày 05/7/1994 ủy quyền cho Bộ trưởng Bộ Xây dựng (BXD) thẩm định phê duyệt quy hoạch xây dựng một số khu vực quan trọng của Hà Nội. Từ căn cứ đó, Bộ trưởng BXD đã phê duyệt quy hoạch chi tiết khu vực Hồ Tây tại quyết định số 473/BXD-KTQH ngày 08/11/1994. Bản vẽ quy hoạch kèm theo quyết định này đã hình thành trục đường đôi dài khoảng 700m ở bán đảo Quảng An, như hồ sơ đang xin ý kiến cộng đồng hiện nay. Chỉ khác là, cuối tuyến đường đôi này (nay là dọc tuyến Đặng Thai Mai) khi đó kết thúc bằng một hệ thống hồ nội bộ rộng hơn 60 héc ta, liên thông với Hồ Tây. Đến năm 1998, tại QĐ 108/98 xác định rõ thêm trục này liên kết tới Cổ Loa và nhấn mạnh “tại khu vực này xây dựng công trình dịch vụ văn hóa thương mại tầm quốc gia”.

Toàn cảnh bán đảo Quảng An, nơi dự kiến sẽ xây dựng nhà hát opera trên Đầm Trị. (Ảnh Công an Nhân dân)

Năm 2008, khi Hà Tây nhập về Hà Nội, nội dung về khu Hồ Tây và phụ cận vẫn giữ nguyên như các quy hoạch đã phê duyệt trước. Trong quy hoạch này, lần đầu tiên đưa vào trục Tây Hồ Tây – Ba Vì giao cắt với trục Hồ Tây – Cổ Loa tại khu vực Đầm Trị. Tại quyết định này nhấn mạnh: “Xây dựng các công trình văn hóa tiêu biểu của Thủ đô như bảo tàng, nhà hát… gắn với cảnh quan thiên nhiên sông Hồng, khu vực Tây Hồ Tây, Cổ Loa, Hoàng Thành Thăng Long và trên các trục giao thông không gian chính, các trung tâm văn hóa lớn của Hà Nội. Thiết lập hệ thống quảng trường văn hóa, các không gian giao lưu cộng đồng, các không gian đi bộ gắn kết với các công trình tượng đài, tượng đường phố, tranh tường nghệ thuật lớn…”.

Vì vậy, hệ thống QĐ phê duyệt của TTCP, rõ rệt nhất là thể hiện tại QĐ lần thứ 5 – 1992, lần thứ 6 – 1998 và lần thứ 7 – 2011 thì vùng 3 – vùng Quảng An được quy hoạch ổn định nhất quán. Việc phê duyệt này đủ điều kiện pháp lý căn bản để Hà Nội triển khai quy hoạch chi tiết khu vực.

Phối cảnh tổng thể đồ án quy hoạch chi tiết khu vực trục không gian trung tâm bán đảo Quảng An. Ảnh: UBND quận Tây Hồ.

Việc thực thi quy hoạch đã được duyệt đồng bộ, kịp thời là yêu cầu pháp luật tất yếu ở mọi quốc gia. Đồng thời việc thực hiện đó sẽ góp phần minh bạch hóa vấn đề giải quyết đất đai, làm nền tảng tạo động lực cho phát triển kinh tế xã hội. Thực tế, Vùng Hồ Tây hiện nay vẫn chưa có được công trình kiến trúc nổi bật, đặc sắc… tạo điểm nhấn thu hút văn hóa du lịch như yêu cầu và kỳ vọng, đó là một bất cập lớn. Việc hình thành trục Hồ Tây – Sông Hồng – Cổ Loa là một ý tưởng hay, đột phá về quy hoạch. Trục này mang ý nghĩa tinh thần nhiều hơn, nhưng nếu kết hợp phần thực (như phương án quy hoạch đã triển khai) và phần ảo cũng là phù hợp để xác lập cảm nhận, phát triển, kết nối không gian đô thị. Kết thúc trục, ở phần giáp mặt Hồ Tây tổ chức công viên, công trình văn hóa, tâm linh, dịch vụ công cộng … kết hợp với diện tích cây xanh và mặt nước chiếm tỷ lệ lớn là một giải pháp có tính tương tác ưu việt.

Cơ sở về pháp lý triển khai thiết kế ý tưởng Nhà hát

Từ những năm 2010, thành phố đã có chủ trương, kế hoạch xây dựng một nhà hát hiện đại, quy mô lớn, đa chức năng tại khu vực Tây Hồ Tây. Năm 2017, nhà hát lại được thành phố dự kiến xây dựng tại quận Nam Từ Liêm nhưng cả 2 lần đều không khả thi vì nhiều lý do khác nhau. Với yêu cầu nhà hát mới đóng vai trò quan trọng kết nối trong vùng trung tâm Hồ Tây, cần mang tính biểu tượng, gắn kết với không gian văn hóa Hồ Tây, đáp ứng vùng bán kính phục vụ cho nhân dân quận Tây Hồ và phụ cận, kể cả vùng bắc sông Hồng, góp phần liên kết, kiến tạo trục văn hóa Hồ Tây – Sông Hồng – Cổ Loa… thì việc xác định vị trí nhà hát ở khu công viên kết trục tạo sự lan tỏa hài hòa với không gian mặt nước có thể coi là chấp nhận được, khi công trình nhà hát đã có ở quy hoạch vùng được phê duyệt trong tổng thể QH thành phố theo QĐ 1259/11.

Xuất phát từ chủ trương lớn và quy hoạch được Thủ tưởng Chính phủ (TTCP) phê duyệt từ 30 năm trước đây (1992), bắt đầu từ quy hoạch thủ đô Hà Nội được TTCP phê duyệt tại QĐ 1259/11 đã đề cập xây dựng “Nhà hát” tại vùng Hồ Tây. Sau khi quy hoạch này tích hợp sát nhập Hà Tây vào Hà Nội, trước khi TTCP phê duyệt, việc lập quy hoạch đã huy động lực lượng chuyên môn hàng đầu trong nước và quốc tế cùng tham gia, được Đảng và Quốc hội thông qua, được lấy ý kiến nhân dân cả hai miền Nam Bắc. Việc triển khai lập và phê duyệt quy hoạch tại vùng Hồ Tây và phụ cận của UBND Tp. Hà Nội đều tuân thủ theo quy định pháp luật, cũng như tiêu chuẩn, quy chuẩn về quy hoạch đô thị.

Quy trình lựa chọn phương án kiến trúc Nhà hát được thực hiện theo hình thức tuyển chọn thời điểm 2017-2019 là phù hợp quy định của Luật Xây dựng 2013, tiến hành đầy đủ các bước: Thường trực Thành ủy ra văn bản đồng ý về chủ trương; Cơ quan chức năng thành phố tuyển chọn tư vấn đủ năng lực, kinh nghiệm để lập phương án. Tập thể Lãnh đạo Thành phố có hội nghị xem xét, ra kết luận chấp thuận phương án, với một số yêu cầu chỉnh lý, bổ sung; tiếp đến Hội đồng Kiến trúc Quy hoạch thành phố đã họp cho ý kiến (với 17/18 phiếu) thống nhất rằng: “Vị trí và quy mô lựa chọn phù hợp đảm bảo định hướng nghiên cứu thống nhất, đồng bộ trong quá trình lập và phê duyệt quy hoạch chi tiết. Vị trí công trình đặt tại hồ Đầm Trị là khu vực trung tâm, điểm kết thúc trục không gian bán đảo kết nối với Hồ Tây là hợp lý, thuận lợi tạo không gian và tầm nhìn cảnh quan từ nhiều phía”. Về hình thái kiến trúc: “Ý tưởng ngọc trai Hồ Tây vươn lên từ mặt nước là một sáng tạo nghệ thuật độc đáo, giàu tính lịch sử, văn hóa, đột phá về không gian, phù hợp với nền cảnh thanh tịnh của Hồ Tây…” và cũng đề nghị xem xét chỉnh sửa một số chi tiết; Sau đó Thường trực Thành ủy nghe báo cáo, đã ra kết luận: “Cơ bản thống nhất với ý tưởng và phương án kiến trúc Nhà hát đa năng tại trục không gian bán đảo Quảng An, phường Quảng An, quận Tây Hồ, Hà Nội của đơn vị tư vấn thiết kế Renzo Piano Buiding Workshop trình bày”.

Như vậy, việc lựa chọn phương án kiến trúc đã tiến hành rất chặt chẽ và tuân thủ đúng quy định pháp lý. Phương án thiết kế nhà hát Opera tại Đầm Trị đã đáp ứng chức năng đa dạng và phù hợp với yêu cầu sử dụng hiện tại và tương lai, được thiết kế bởi KTS Renzo Piano – KTS hiện trong top kiến trúc sư đương đại hàng đầu thế giới về thiết kế thể loại công trình này. Hình thái kiến trúc công trình độc đáo, sáng tạo, hài hòa với không gian nơi chốn. (Dù chúng ta cùng phải thừa nhận rằng, kiến trúc là một ngành nghệ thuật, do đó sáng tạo có thể chưa hài lòng tất cả).

Quan điểm của Hội Kiến trúc sư Việt Nam và những đề xuất, góp ý

Hồ Tây luôn có vị trí đặc biệt trong quy hoạch chung của Hà Nội. Đây là khu vực gắn với nhiều truyền thuyết văn hoá, di tích lịch sử đã và đang chờ xếp hạng (với tổng số khoảng 60 di tích). Vì vậy, khi thực hiện quy hoạch tại đây, yếu tố về văn hoá, tính bản địa phải làm nền tảng cơ sở quan trọng để xem xét thấu đáo. Ngoài ra, quy hoạch tại đây dứt khoát đáp ứng yếu tố xanh cho khu vực (bao gồm cảnh quan thiên nhiên, vệ sinh môi trường…). Việc đặt công trình văn hoá tại đây là nội dung đã được thống nhất trong hệ thống quy hoạch được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Đối với vùng văn hoá như Hồ Tây, việc kết nối các công trình văn hoá là cần thiết để khu vực trở nên lung linh, sống động, đặc sắc. Nhìn rộng hơn, Hà Nội là trung tâm văn hoá lớn nhất cả nước, có bề dày văn hoá, mang tính dẫn hướng cho phát triển văn hoá quốc gia. Với tinh thần như vậy, các loại công trình phục vụ văn hoá, nhà hát là thể loại quan trọng mang tính kết nối, phục vụ cộng đồng.

Từ tầm quan trọng của đồ án và từ những nhìn nhận đã nêu trước đó, Hội KTS Việt Nam kiến nghị cần xem xét và bổ sung hoàn chỉnh:

  • Quy hoạch tuyến hướng giao thông cho quy hoạch chi tiết khu A6 cần giải bài toán kỹ lưỡng về cả liên kết đối ngoại và nội bộ hài hòa, đảm bảo công suất.
  • Cần rà soát lại lối tiếp cận nhà hát có phù hợp cho các loại phương tiện giao thông, nhất là khoảng cách đi bộ. Có nên lập tuyến tiếp cận trực diện từ trục chính công viên đi ngầm qua hồ (như cách làm nhà hát Opera Bắc Kinh)?
  • Cần quan tâm tổ chức điểm kết trục chính tránh bị hụt hẫng và thiếu hấp dẫn do mật độ công trình dịch vụ trong khu công viên cuối trục còn quá dày (dù thấp tầng) và đơn điệu, cần nghiên cứu phù hợp.
  • Chú ý kết nối hài hòa các yếu tố văn hóa tâm linh khu vực với yêu cầu không gian cảnh quan yên tĩnh và vành đai chia sẻ.
  • Nghiên cứu sâu kỹ và đưa ra cứ liệu thuyết phục đầy đủ về đóng góp của hình thái kiến trúc nhà hát cho không gian văn hóa đặc biệt vùng Hồ Tây.

Đặc biệt, với những ý kiến phản đối quy hoạch và xây dựng nhà hát, Hội KTS Việt Nam thấy rằng đây đều là những ý kiến có tâm huyết, phân tích kỹ lưỡng và giàu hàm lượng chuyên môn. Thành phố nên có tập hợp, nghiên cứu rà soát để soi chiếu lý giải, chỉnh bổ hài hòa, thấu đáo, hợp lý.

Việc thực hiện quy hoạch đã được phê duyệt đúng pháp luật và nhất quán là rất cần thiết. Do đây là một dự án cực kỳ quan trọng, có quy mô khá đồ sộ, lại đặt tại một vùng văn hóa đặc biệt, nên Hội KTS Việt Nam đề nghị thành phố tổ chức thêm hội thảo để lắng nghe, tham vấn ý kiến chuyên gia và cộng đồng đầy đủ, thỏa đáng, đồng thời có thể nên lấy ý kiến rộng rãi nhân dân Thủ đô về mô hình nhà hát.

Theo Tạp chí Kiến trúc.