Giải thưởng Kiến trúc xanh Việt Nam

26/04/2021 bởi adm@adm

Những thập kỷ vừa qua, gia tăng dân số cùng với tốc độ phát triển kinh tế xã hội, đô thị ngày càng cao. Theo đó, là tốc độ khai thác tài nguyên, phá hủy môi trường cùng những biến đổi khó lường của tự nhiên, đã cảnh báo những nguy cơ tiêu cực đến chất lượng sống, những thảm họa do chính con người gây ra. Chưa khi nào, các yêu cầu sử dụng tiết kiệm và hiệu quả các nguồn tài nguyên thiên nhiên; Bảo vệ môi trường và giảm thiểu các tác động tiêu cực đến môi trường được xem là vấn đề mang tính toàn cầu như vài chục năm gần đây. Chúng ta đang đứng trước những thách thức của những biến đổi khí hậu, nước biển dâng… Cần thiết phải có những ứng xử thân thiện với môi trường, tiết kiệm các nguồn năng lượng tự nhiên đối với các xu hướng sáng tác thiết kế, từ quy hoạch, hạ tầng kỹ thuật đến thiết kế kiến trúc, xây dựng công trình.

Tiên phong trong việc thúc đẩy xu hướng Kiến trúc Xanh (KTX) ở Việt Nam, ngày 24/7/2011, Hội Kiến trúc sư Việt Nam (HKTSVN) đã ban hành “ Tuyên ngôn Kiến trúc Xanh Việt Nam” (KTXVN) với 5 tiêu chí cơ bản: Địa điểm bền vững; Sử dụng tài nguyên năng lượng hiệu quả; Chất lượng môi trường công trình; kiến trúc tiên tiến, bản sắc; Tính xã hội và nhân văn. Bản Tuyên ngôn này, thể hiện sự cam kết của Kiến trúc sư Việt Nam với Cộng đồng Quốc tế, với Chính phủ và nhân dân Việt Nam về một xu hướng kiến trúc tất yếu, cũng như đặt nền móng cho các hoạt động hướng tới KTX của các kiến trúc sư Việt Nam.

Với tuyên ngôn này, KTX không chỉ là những giải pháp về tiết kiệm năng lượng, giảm thiểu ô nhiễm môi sinh, đáp ứng công năng sử dụng, Mà còn đòi hỏi các giải pháp quy hoạch và kiến trúc sáng tạo để công trình có thể sử dụng tài nguyên thiên nhiên một cách hợp lý nhất, đồng thời đem lại những giá trị thẩm mỹ, giá trị tinh thần, giá trị nhân văn.

Không dừng lại ở Tuyên ngôn KTXVN, HKTSVN đã không ngừng nỗ lực, triển khai mọi hoạt động: Tôn vinh các tổ chức, cá nhân có ý tuởng, giải pháp và các tác phẩm/dự án KTX qua hệ thống các Giải thưởng Kiến trúc Quốc gia 2 năm 1 lần; Giải thưởng Kiến trúc xanh Việt Nam 2 năm 1 lần; Giải thưởng Spec go green và Spec Go Green Awards dành cho sinh viên kiến trúc và kiến trúc sư trẻ hàng năm; Từng bước hiện thực hóa tiêu chí KTXVN bằng định lượng các tiêu chí KTXVN phù hợp với điều kiện Việt Nam và thích ứng với các tiêu chí đánh giá công nhận CTX của Bộ Xây dựng (công bố năm 2015); Thúc đẩy ứng dụng trong thiết kế kiến trúc, quy hoạch, xây dựng, sản xuất vật liệu, phát triển công nghệ thích hợp; Tổ chức các lớp đào tạo phổ biến trao đổi kinh nghiệm thiết kế KTX định kỳ hàng năm; Thực hiện tư vấn phản biện xã hội theo nguyên tắc KTX; Hội thảo, Tọa đàm; Lồng ghép trong các hoạt động Liên hoan KTS trẻ, dự thảo luật Kiến trúc…nhằm tuyên truyền, quảng bá, nâng cao nhận thức, ý thức, không chỉ trong giới KTS mà cộng đồng xã hội cùng hướng đến thúc đẩy xu hướng KTX ở Việt Nam.

Giải thưởng Kiến trúc xanh Việt Nam thuộc hệ thống giải thưởng của Hội kiến trúc sư Việt Nam, được khởi động vào năm 2012. Với 2 năm một lần (qua các kì tuyển chọn vào các năm 2012; 2014; 2016; 2018), giải thưởng Kiến trúc xanh Việt Nam đã trở thành thông lệ. Đến với giải thưởng KTXVN, là các đơn vị tư vấn thiết kế; Liên danh đơn vị tư vấn thiết kế, các nhà đầu tư trong nước và Quốc tế. Loại hình các tác phẩm tham dự ngày một phong phú và đa dạng với chất lượng khá đồng đều. Tuy nhiên, loại hình nhà ở luôn chiếm tỷ trọng khá lớn trong các kỳ tham dự tuyển chọn. Từ năm 2014, giải thưởng KTXVN không chỉ dành tặng cho các tổ chức/các nhân tư vấn thiết kế có tác phẩm kiến trúc/ quy hoạch đáp ứng các Tiêu chí KTXVN, mà còn có các danh hiệu nhà đầu tư xanh dành tặng cho các nhà đầu tư có những cống hiến tích cực trong lĩnh vực đầu tư xây dựng khu đô thị, công trình kiến trúc hướng đến các tiêu chí KTXVN.

Giải thưởng Kiến trúc xanh – Spec Go Green và Spec Go Green Awards do nhà tài trợ Spec phối hợp với HKTSVN tổ chức dành cho sinh viên kiến trúc và kiến trúc sư trẻ hàng năm được khởi động từ năm 2014. Tiếp nối những thành công của các mùa giải, Spec Go Green được tiếp tục phát triển và mở rộng phạm vi ra toàn khu vực châu Á với tên gọi Spec Go Green International Awards 2017. Và hệ thống giải thưởng này cũng hưởng ứng tuyên ngôn Kiến trúc xanh Việt Nam của HKTSVN.

Các kỳ tuyển chọn giải thưởng Kiến trúc xanh, Spec Go Green và Spec Go Green Awards được phát động rộng rãi trên toàn quốc, trên trang Webside: kienviet.net, các Tạp chí kiến trúc, Tạp chí Nhà đẹp của Hội KTSVN và các phương tiện thông tin đại chúng khác; Đồng thời gửi trực tiếp thông báo đến Hội Kiến trúc sư các tỉnh, thành phố và các Hội cơ sở. Với mục đích nhằm tuyển chọn những công trình kiến trúc đạt chuẩn KTX để động viên khuyến khích các tổ chức và cá nhân tham gia phát triển nền kiến trúc VN thân thiện môi trường, phù hợp xu thế phát triển bền vững chung.

Qua hệ thống các giải thưởng của Hội kiến trúc sư Việt Nam, đặc biệt là các giải thưởng KTX, đã thu hút và hội tụ rất nhiều tác phẩm kiến trúc ngày càng tiếp cận sát và hội đủ các tiêu chí KTXVN: Tôn trọng và khai thác lợi thế điều kiện tự nhiên, phù hợp với không gian, cảnh quan, môi trường xung quanh, ít can thiệp làm biến đổi địa hình, hệ sinh thái, cảnh quan thiên nhiên; Có giải pháp tổ chức môi trường nhân tạo cải thiện vi khí hậu, tạo cảnh quan mới như cây xanh, mặt nước, tiểu cảnh, đáp ứng các tiêu chí về chất lượng môi trường; Các giải pháp thiết kế tiết kiệm năng lượng, tái xử dụng nước mưa, giảm thải, thông gió tự nhiên; Sử dụng vật liệu thân thiện với môi trường, không gây ô nhiễm, độc hại, có khả năng tái sinh; Áp dụng kỹ thuật, công nghệ, thiết bị mới xanh, giảm tiêu hao năng lượng, quản lý thông minh; Hòa nhập môi trường nhân văn, bảo tồn kết nối hài hòa không gian kiến trúc của di tích, di sản, phù hợp văn hóa, nếp sống, tập quán truyền thống của địa phương; Kết hợp thông minh và có chọn lọc giữa các giải pháp thiết kế chủ động và thiết kế thụ động; Áp dụng các công nghệ phần mềm hiện đại để lựa chọn các giải pháp tối ưu về thiết kế kiến trúc đáp ứng tiêu chí tiết kiệm năng lượng; Quan tâm đến các yếu tố vì lợi ích cộng đồng, yếu tố xã hội, …

Trên cơ sở các Tiêu chí KTX đã được định lượng, một số nhóm tác giả đã chủ động lựa chọn các giải pháp ngay trong quá trình thiết kế, xây dựng hướng tới tự đánh giá, chấm điểm hồ sơ dự tuyển theo hệ thống tiêu chí KTXVN. Điều đó, thể hiện sự thay đổi về nhận thức, kiến thức, kỹ năng thực hành KTX của các KTS và nhà đầu tư từ bị động sang chủ động hướng tới công trình đạt chuẩn KTXVN.

Đặc biệt, thế hệ các Kiến trúc sư trẻ tham gia rất nhiệt tình đối với các hoạt động thúc đẩy xu hướng KTX và thực sự có ý thức về trách nhiệm đối với vấn đề của xã hội và thời đại. Số lượng tác phẩm tham dự và đạt giải thưởng KTXVN từ 2012-2014-2016-2018 phần lớn thuộc về thế hệ các kiến trúc sư trẻ. Dù không phải tác phẩm nào trong các cuộc thi ấy cũng thiết thực nhưng nó phản ánh ý thức, trách nhiệm và định hướng sáng tác thiết kế KTX của HKTSVN cũng như giới kiến trúc sư rất rõ ràng. Và đã xuất hiện những nhóm tác giả kiên định theo đuổi xu hướng sáng tác KTX, điển hình là nhóm tác giả Võ Trọng Nghĩa và cộng sự thuộc công ty Võ Trọng Nghĩa; Kiến trúc sư Hoàng Thúc Hòa và công ty 1+1>2; Số lượng tác phẩm ngày một nhiều từ 27 tác phẩm năm 2012 đến 52 tác phẩm vào năm 2018. Và công trình kiến trúc luôn chiếm tỷ trọng vượt trội so với tác phẩm quy hoạch, và nhà ở với xu hướng sử dụng vật liệu địa phương, tiết kiệm vật liệu, tiết kiệm năng lượng và đem lại những giá trị văn hóa địa phương giá trị nhân văn, tính cộng đồng và thẩm mỹ ngày một nhiều.

Hình ảnh một số phương án đạt giải thưởng Kiến trúc xanh Việt Nam:

Giải thưởng Kiến trúc xanh năm 2011-2012