Kiến trúc nông thôn nói chung và kiến trúc nhà ở nói riêng ở Việt nam đang phải đối mặt với nhiều thách thức. Nguy cơ xuống cấp về môi trường cảnh quan nông thôn, sự du nhập lai tạp của nhiều hình thức kiến trúc theo lối đô thị xa dần với tinh thần của kiến trúc truyền thống, xa dời những yếu tố cốt lõi tạo nên tính nhận diện của từng sắc tộc, đặc trưng về địa hình, khí hậu, môi trường sản xuất canh tác của từng vùng miền, giá trị của kiến trúc nông thôn Việt nam;
Trong nhiều năm qua, không ít những tổ chức, cá nhân đã thiết kế các mẫu nhà ở nông thôn, song khả năng ứng dụng thấp, bởi các mẫu chưa theo kịp với tốc độ của những biến đổi cũng như chưa đáp ứng yêu cầu rất đa dạng trong sử dụng của người dân trong các vùng nông thôn (đa dạng về sắc tộc, nơi cư trú, môi trường sản xuất canh tác có tính đặc trưng theo từng vùng miền, đa dạng về điều kiện tài chính và nguồn lực xây cất).
Thực tế đó, đòi hỏi cần có những nghiên cứu toàn diện, với những lộ trình bước đi gắn lý luận với thực tiễn, có thể thích ứng với tốc độ của các biến đổi, đồng thời đáp ứng nhu cầu, yêu cầu của sự phát triển liên tục, đặc biệt đáp ứng yêu cầu phát triển kiến trúc nông thôn theo hướng nhận diện được bản sắc, đặc trưng vùng miền.
Chính vì vậy, đề án Kiến trúc nông thôn từ truyền thống đến hiện đại, gắn kết thời kỳ hội nhập, đã được Chính phủ giao cho Hội kiến trúc sư Việt nam thực hiện từ 04/2022-12/2028. Trong đó, “Sổ tay kiến trúc nông thôn Việt nam” là một trong những nội dung quan trọng và được bổ sung, cập nhật thường xuyên làm cơ sở dữ liệu phục vụ cộng đồng.
Để từng bước xây dựng cơ sở dữ liệu cho “Sổ tay kiến trúc nông thôn Việt nam”, Hội kiến trúc sư Việt nam tổ chức tập hợp, chọn lọc và thiết kế các kiểu nhà ở nông thôn với sự tham vấn của Hội đồng chuyên gia và ý kiến cộng đồng qua các phương tiện thông tin đại chúng.
Các kiểu nhà ở nông thôn được tập hợp trên cơ sở các tiêu chí: (i)Thích ứng với điều kiện tự nhiên có tính đặc trưng vùng miền (ii) Thích ứng với điều kiện kinh tế-xã hội, điều kiện kinh phí đầu tư xây dựng của đại bộ phận dân cư nông thôn, nhu cầu sử dụng, phương thức sinh hoạt và lối sống văn minh (iii) Thích ứng với xu hướng sinh thái, thân thiện với môi trường tự nhiên, bền vững; (iv) Kế thừa và phát huy các giá trị cốt lõi của kiến trúc truyền thống tiêu biểu theo dân tộc, vùng miền; (v) Phù hợp với điều kiện sử dụng nguyên vật liệu tự nhiên có sẵn tại chỗ, công nghệ kỹ thuật xây cất truyền thống hoặc khả năng kết hợp ứng dụng công nghệ mới và vật liệu mới thân thiện với môi trường.
Bên cạnh các nghiên cứu mẫu thiết kế được bổ sung và cập nhật thường xuyên, cần có những biện pháp tiếp cận cộng đồng hiệu quả, đảm bảo các kết quả nghiên cứu được truyền tải đến người dân, cộng đồng, doanh nghiệp và các tổ chức xã hội. Cung cấp thông tin khoa học để khuyến khích ứng dụng. Thúc đẩy các doanh nghiệp quan tâm đầu tư vào lĩnh vực phát triển kiến trúc nông thôn, sản xuất vật liệu xây dựng thân thiện môi trường, và có khả năng điển hình hóa nhân rộng. Đẩy mạnh quá trình từ nghiên cứu khoa học thành các sản phẩm có tính ứng dụng thực tế, mang lại hiệu quả thiết thực cho xã hội.
Theo đó, góp phần bảo tồn các giá trị cốt lõi của kiến trúc truyền thống có tính tiêu biểu; Phát huy đặc trưng vùng miền; Hướng đến đại bộ phận người dân có thể tiếp cận miễn phí; Cụ thể hóa ngay Chị thị 04-CT-TTg ngày 07/02/2023 về định hướng phát triến kiến trúc nông thôn và Quyết định 1246/QĐ-Ttg ngày 19/7/2021 của Thủ tướng Chính phủ về việc “Phê duyệt Định hướng phát triển kiến trúc Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050”.
Nhân dịp kỉ niệm 75 năm thành lập Hội Kiến trúc sư Viêt Nam, bước đầu Hội KTSVN xin được giới thiệu tại triển lãm một số kiểu kiến trúc nhà ở nông thôn được nghiên cứu chọn lọc từ các giải thưởng KTQG, KTX, cuộc thi chung tay vì một ngôi nhà mơ ước… và các kiểu nhà ở nông thôn đã được Hội đồng thẩm định của HKTSVN lựa chọn. Trước mắt, tập trung vào các kiểu nhà ở có quy mô vừa và nhỏ, hiện đại, phù hợp với lối sống văn minh nhưng vẫn giữ được nét đặc trưng văn hóa vùng miền. Chú trọng thiết kế các mẫu có khả năng phổ biến diện rộng, phù hợp với tốc độ phát triển xã hội, sử dụng vật liệu có sắn tại địa phương cũng như công nghệ xây dựng truyền thống, kết hợp với ứng dụng các vật liệu xây dựng mới và công nghệ khoa học kỹ thuật hiện nay.
Xin được trân trọng giới thiệu!
Xem đầy đủ các kiểu nhà ở nông thôn tại đây.
sách NONT 23.4.21-final-reduced
Viện Kiến trúc.